Zona Hastalığı Nedir?

Zona, aynı zamanda herpes zoster olarak da bilinen bir virüs enfeksiyonudur. Zona, varicella-zoster virüsü (VZV) adı verilen bir virüs tarafından neden olunur. Bu virüs, çocukluk çağında suçiçeği olarak bilinen bir hastalığa neden olabilir. Suçiçeği geçiren kişiler, VZV virüsü vücutlarında kalır ve bir süre sonra zona olarak yeniden ortaya çıkabilir.

Zona, deride döküntü, yanma, kaşıntı ve ağrıya neden olur. Genellikle bir tarafın sadece bir bölgesinde görülür ve genellikle gövdede veya yüzde ortaya çıkar. Zona ayrıca sinirlerin etkilendiği bir durumdur ve bu nedenle ağrı, uyuşukluk veya karıncalanma gibi belirtilere neden olabilir.

Zona, genellikle bağışıklık sistemi zayıflamış olan kişilerde görülür. Yaşlılar, kanser hastaları, HIV enfeksiyonu olan kişiler ve organ nakli yapılan kişiler gibi bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler zona riski altındadır. Ancak, sağlıklı insanlar da zona geçirebilirler.

Zona teşhisi genellikle bir doktor tarafından fizik muayene ve semptomların değerlendirilmesi yoluyla konur. Genellikle tedavi için antiviral ilaçlar, ağrı kesiciler ve topikal kremler kullanılır. Tedavi, semptomların şiddetini azaltmak ve enfeksiyonun yayılmasını önlemek için önemlidir.

Zona genellikle kendiliğinden iyileşir, ancak bazı durumlarda komplikasyonlar meydana gelebilir. Bu komplikasyonlar arasında postherpetik nevralji (PHN) olarak bilinen kronik ağrı, görme kaybı, zatürre ve beyin iltihabı gibi ciddi durumlar bulunur.

Zona önlenemez, ancak suçiçeği aşısı, zona riskini azaltabilir. Aşının özellikle 60 yaş üstü kişilerde ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde yararlı olduğu düşünülmektedir.

Sonuç olarak, zona virüsü nedeniyle ortaya çıkan bir enfeksiyondur ve genellikle ağrı, yanma, kaşıntı ve döküntüye neden olur. Bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde daha yaygın olmakla birlikte, herhangi bir yaşta kişi zona geçirebilir. Tedavi, semptomların şiddetini azaltmak ve komplikasyonları önlemek için önemlidir. Suçiçeği aşısı, zona riskini azaltabilir.

Zona Nasıl Bulaşır?

Zona bulaşıcıdır ve enfekte kişiden enfekte olmayan bir kişiye doğrudan temas yoluyla bulaşabilir. Zona, suçiçeği gibi hava yoluyla yayılan bir enfeksiyon değildir. Zona, aktif bir enfeksiyon döneminde olan kişilerden bulaşabilir. Bu aktif dönem, döküntünün ortaya çıkmasından birkaç gün önce başlar ve döküntü tamamen iyileşene kadar devam eder.

Enfekte bir kişi, VZV virüsünü içeren sıvılarla temas ettiğinde veya öksürdüğünde, hapşırdığında veya konuşurken havada bulunan virüslerle temas eden bir kişi bulaşabilir. Ancak, zona, suçiçeğine kıyasla daha az bulaşıcıdır.

Zona aynı zamanda enfekte bir kişinin açık yaralarından veya kabarcıklarından da bulaşabilir. Bu nedenle, enfekte kişilerin yaralarını örtmeleri ve temas ettikleri yüzeyleri düzenli olarak temizlemeleri önemlidir. Ayrıca, zona enfeksiyonu geçiren kişilerin, özellikle de enfeksiyonun aktif olduğu dönemde, hamile kadınlar, yeni doğan bebekler, bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler ve yaşlılar gibi daha hassas gruplarla temas etmekten kaçınmaları önerilir.

Zona Belirtileri Nelerdir?

Zona, genellikle ağrılı ve kaşıntılı bir döküntü ile karakterize edilen bir hastalıktır. Belirtiler, virüsün neden olduğu sinirler boyunca bir veya daha fazla bölgede etkilenen bir bölgede ortaya çıkar.

Zona belirtileri şunları içerebilir:

• Ağrı: Zona enfeksiyonu genellikle öncelikle ciddi ağrı ile başlar. Ağrı, enfeksiyonun etkilediği sinirler boyunca yayılabilir ve sıcaklığa veya dokunuşa karşı daha hassas hale gelebilir.
• Kaşıntı: Bölgedeki ağrıya ek olarak, zona genellikle şiddetli kaşıntıya neden olur. Kaşıntı, döküntü ortaya çıktığında daha da artabilir.
• Döküntü: Zona enfeksiyonu genellikle döküntü ile ilişkilidir. Bu döküntü, enfeksiyonun etkilendiği sinirler boyunca yayılır ve genellikle bir yanda vücutta görülür. Döküntüler küçük kabarcıklardan oluşur ve sıvıyla doludur.
• Baş ağrısı: Zona enfeksiyonu bazen baş ağrısı ile birlikte olabilir. Baş ağrısı, enfeksiyonun etkilediği sinirlerin baş bölgesinde olması durumunda daha yaygın olabilir.
• Yorgunluk: Zona enfeksiyonu sıklıkla yorgunluk ve bitkinlik hissi ile birlikte gelir.
• Ateş: Zona enfeksiyonu, hafiften yüksek derecelere kadar değişen bir ateşe neden olabilir.
• Hassasiyet: Zona enfeksiyonu, enfekte bölgenin dokunulduğunda veya ovulduğunda hassas hale gelmesine neden olabilir.

Zona belirtileri genellikle birkaç gün veya birkaç hafta içinde başlayabilir ve hafif olabilir veya şiddetli olabilir. Belirtiler genellikle 2 ila 4 hafta içinde kendiliğinden geçer, ancak bazı insanlar ağrı veya sinir hasarı gibi komplikasyonlar yaşayabilirler. Bu nedenle, herhangi bir zona belirtisi fark ederseniz, bir sağlık uzmanına danışmanız önerilir.

Zona Neden Olur?

Suçiçeği geçiren kişilerde, virüs vücudun sinir hücrelerinde kalıcı olarak saklanır ve daha sonra zona enfeksiyonuna neden olabilir.

Zona, genellikle 50 yaşın üstündeki kişilerde ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha sık görülür. Bağışıklık sistemi zayıflayan faktörler şunları içerebilir:

• HIV/AIDS veya kanser gibi hastalıklar
• Kemoterapi veya radyasyon tedavisi
• Bazı ilaçlar, özellikle uzun süreli kortikosteroid kullanımı
• Organ nakli sonrası immünosupresif ilaçlar kullanma
• Stres veya ağır bir hastalık sonrasında bağışıklık sisteminin geçici olarak zayıflaması.

VZV’nin yeniden aktive olması, virüsün saklandığı sinir hücrelerinin zayıflaması nedeniyle olabilir. Bu durumda, virüsün etkili olduğu bölgede sinir hücreleri zarar görebilir ve bu, zona enfeksiyonunun ortaya çıkmasına neden olabilir. Zona enfeksiyonu bulaşıcı değildir, ancak döküntülerdeki virüs diğer kişilere suçiçeği bulaştırabilir.

Zona Tedavisi

Zona tedavisi, enfeksiyonun şiddeti, belirtileri ve komplikasyonlarına göre değişebilir. Tedavi genellikle enfeksiyonun hafifletilmesi, ağrının kontrol altına alınması ve komplikasyon riskinin azaltılması için yapılır.

1. Antiviral ilaçlar: Zona enfeksiyonunun tedavisi için antiviral ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, virüsün üremesini engeller ve enfeksiyonun şiddetini azaltır. Bu ilaçlar, enfeksiyonun başlamasından sonraki ilk 72 saat içinde alındığında daha etkilidir.
2. Ağrı kesiciler: Zona enfeksiyonu ağrılı olabilir ve bu nedenle ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) veya opioid ağrı kesicileri kullanılabilir.
3. Topikal tedaviler: Zona döküntüleri için topikal tedaviler de kullanılabilir. Bunlar, döküntülerin kaşıntısını veya ağrısını hafifletmek için kremler veya losyonlar olabilir.
4. Steroidler: Zona enfeksiyonunun şiddetli ağrısı ve inflamasyonu varsa, kortikosteroidler de kullanılabilir. Ancak, bu ilaçlar uzun süreli kullanımda yan etkilere neden olabilir, bu nedenle doktorlar bu ilaçları dikkatle kullanır.
5. Sinir ağrısı tedavisi: Zona enfeksiyonu bazen sinir ağrısı olarak da bilinen postherpetik nevraljiye neden olabilir. Bu durumda, sinir ağrısı tedavisi, özellikle gabapentin veya pregabalin gibi antikonvülzan ilaçlar kullanılabilir.

Zona enfeksiyonu, çoğu insan için 2 ila 4 hafta içinde kendiliğinden geçer. Ancak, bazı insanlar ağrı veya sinir hasarı gibi komplikasyonlar yaşayabilir. Bu nedenle, herhangi bir zona belirtisi fark ederseniz, bir sağlık uzmanına danışmanız önerilir.

Zona Hakkında En Çok Merak Edilen Sorular

1. Çocuklarda zona görülür mü?

Zona genellikle 50 yaş üstü insanlarda görülse de, çocuklarda da nadir de olsa görülebilir. Çocukların bağışıklık sistemi genellikle daha güçlü olduğu için zona enfeksiyonu genellikle daha hafif seyreder.

2. Zona ağrısı nasıl geçer?

Zona ağrısı, antiviral ilaçlar, ağrı kesiciler, topikal tedaviler ve sinir ağrısı tedavisi gibi farklı tedavilerle yönetilebilir. Ayrıca, dinlenme, stresi azaltma ve sıcak veya soğuk kompresler de ağrıyı hafifletmede yardımcı olabilir.

3. Zona neden olur ve nasıl geçer?

Zona, varicella-zoster virüsünün yeniden aktifleşmesi sonucu ortaya çıkar. Virüs, daha önce su çiçeği geçirmiş olan kişilerde sinirlerde uyku halinde kalır ve daha sonra yaşlılık, stres veya bağışıklık sistemi zayıflığı gibi faktörler nedeniyle aktifleşir. Zona tedavisi, antiviral ilaçlar, ağrı kesiciler, topikal tedaviler ve sinir ağrısı tedavisi gibi yöntemlerle yapılabilir.

4. Zona için hangi doktora gidilir?

Zona için, genellikle bir dermatolog veya nörolog gibi uzman doktorlara başvurulur. Ayrıca, aile hekiminiz de size yardımcı olabilir ve gerekli durumlarda sizi uzman doktorlara yönlendirebilir.

5. Zona bulaşıcı mı?

Zona enfeksiyonu, doğrudan kişiden kişiye bulaşmaz ancak daha önce su çiçeği geçirmiş kişilerde virüs hala var olabilir ve zona enfeksiyonuna neden olabilir. Ancak, zona enfeksiyonu su çiçeği kadar bulaşıcı değildir.

6. Zona hastalığı nasıl geçer?

Zona genellikle 2 ila 4 hafta içinde kendiliğinden geçer, ancak antiviral ilaçlar, ağrı kesiciler ve diğer tedavilerle semptomları hafifletmek mümkündür. Ayrıca, dinlenme, sıcak veya soğuk kompresler ve stresi azaltmak da semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.

7. Zona nasıl bulaşır?

Zona virüsü, varicella-zoster virüsü adı verilen aynı virüs ailesine ait olan suçiçeği virüsüdür. Suçiçeği virüsü daha önce geçirilmiş bir suçiçeği enfeksiyonundan sonra vücutta kalır ve zamanla zona virüsüne dönüşebilir. Zona, enfekte bir kişinin açık yaralarından veya burun, ağız veya gözlerden yayılabilir.

8. Zona kaç günde geçer?

Zona hastalığı genellikle 2 ila 4 hafta içinde kendiliğinden geçer. Ancak, bazı vakalarda semptomlar daha uzun sürebilir. Tedavi ile semptomların hafifletilmesi mümkündür, ancak antiviral ilaçların erken kullanımı semptomların daha hızlı iyileşmesine yardımcı olabilir. Ayrıca, zona sonrası ağrıya yönelik ilaç tedavisi de süreci hızlandırabilir ve hastanın yaşam kalitesini artırabilir.

9. Zona hastalığına ne iyi gelir?

Zona hastalığına iyi gelen birkaç yöntem vardır. Bunlar arasında, antiviral ilaçlar, ağrı kesiciler, topikal tedaviler ve sinir ağrısı tedavisi gibi ilaçlarla yapılan tedavi, sıcak veya soğuk kompresler, dinlenme ve stresi azaltmak yer alır. Ayrıca, bazı doğal ilaçlar, vitaminler ve bitkisel destekler de semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.

10. Zona hastalığı tehlikeli midir?

Zona genellikle ciddi bir hastalık değildir, ancak bazı durumlarda ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Özellikle yaşlılarda, bağışıklık sistemi zayıf olanlarda ve hamile kadınlarda ciddi komplikasyonlar görülebilir. Zona enfeksiyonu sinir sisteminde kalıcı hasara neden olabilir ve ciddi ağrıya yol açabilir. Bu nedenle, zona enfeksiyonu belirtileri görüldüğünde, bir doktora başvurmak önemlidir.